اینترنت اشیاء (IOT)  هزینه نهایی تولید را به صفر میرساند .

دنیای امروز و فردای ما از تحولات تکنولوژیک اثر می‌گیرد. ما درباره‌ی آینده کنجکاوی‌هایی داریم. یکی از این کنجکاوی‌ها اثری است که پیشرفت تکنولوژی روی آینده می‌گذارد. آقای جرمی ریفکین نویسنده کتاب هزینه نهایی صفر از سه عامل تکنولوژیک حرف می‌زند که روی آینده‌ی ما اثر می‌گذارند . جرمی ریفکین نویسنده کتاب هزینه نهایی صفر اقتصاددان است و کتاب‌های متعددی نوشته است . در برخی کشور ها  مثل آلمان یا چین منشاء اثر و برنامه‌ریزی‌های اقتصادی هم بوده‌اند. این کتاب در کنار کتاب دیگری از این نویسنده به نام  «انقلاب صنعتی سوم» جزو مهمترین آثار او هستند. آقای ریفکین در بخش‌های مختلف سیاسی مثل اتحادیه‌ی اروپا یا در بعضی کشورها به عنوان مشاور اقتصادی فعالیت داشته وحرف‌هایی که می‌زند جنبه‌ی عملگرایانه‌ای دارد.

ایشان در کتاب خود از سه روند کلی سخن میگویند . این سه روند، نامتمرکز هستند و کنترل آنها به وسیله دولت یا موسسات انحصاری خصوصی ناممکن است. ویژگی مشترک دیگرشان این است که هزینه نهایی تولید تقریبا هر کالایی را به سمت صفر می‌برند.

حدود 10 سال است که همه مردم شاهد تغییرات کلی دنیا و نوع زندگی ها توسط اینترنت شده اند . اما این ادعا در واقع به چه معناست و  چه تغییرات بنیادی را ایجاد کرده است .

اینترنت  درک مردم را از بنیاد جهان تغییر میدهد .

به طور کلی امروزه نظام سرمایه داری در کل جهان حاکم است . اقتصاد دان ها معتقد هستند دنیا بجز نظام سرمایه داری ، نمیتواند راه دیگری هم داشته باشد . دلیل این حرف ، بازخورد خوب بیش از 200 سال اجرای همه جانبه ی این نظام در کل دنیاست . در واقع برای تعریف ساده این سیستم باید گفت بازار به شکلی کار میکند که تعادل بین عرضه و تقاضا را ایجاد میکند . همچنین در این نظام یک اصل مهم دیگر وجود دارد که میگوید فعالیت های اقتصادی ، خودشان باعث ادامه پیدا کردن خودشان میشوند .  یعنی هر محصولی راه را برای محصولات دیگر باز میکند و همچنین باعث پیشرفت تکنولوژی میشود و پیشرفت تکنولوژی باعت تولید محصولات و خدمات بیشتری میشود . در نتیجه با پیشرفت تکنولوژی هزینه نهایی ساخت محصولات به شدت در طول زمان کاهش پیدا میکند .  در بهترین حالت این است که هزینه نهایی تولید یک محصول صفر شود . اما در این حالت چه اتفاقی میافتد؟

انقلاب تکنولوژیک باعث شده تولید یک نمونه جدید  از برخی محصولات واقعا نزدیک به صفر شده .

به طور مثال تولید نسخه الکترونیکی کتاب هزینه ای ندارد . صنعت ارتباطات و سرگرمی هم به همین صورت است . فیلم و موزیک و آموزش و …. همه و همه به شکلی تولید میشوند که فارغ از هزینه های ثابت اولیه ، برای تولید نمونه های جدید هیچ هزینه ای وجود ندارد .

نویسنده معتقد است که این اتفاق محدود به این موارد نخواهد ماند و گسترش زیادی پیدا خواهد کرد .

همچنین معتقد هست که وارد دوره جدید میشویم . این تغییر آنقدر شدید و بنیادی است که قابل درک نیست  و مفهوم ماتریس انرژی -ارتباطات را دلیل این ادعا میداند

ماتریس انرژی-ارتباطات

در هر دوره ای بنا به شرایط  منابعی وجود دارند و همچنین شبکه از روابط و امکان های ارتباطی بین آدم ها . انرژی و ارتباطات ، این دو شاخص مهم باعث تشکیل نظام های اقتصادی میشود .

نظام ارباب–رعیتی یا فئودالیسم که خان‌خانی نیز نامیده می‌شود نظامی اجتماعی-اقتصادی است که در آن تعداد زیادی کشاورز بر روی زمين‌های یک ملّاک(فئودال) کار می‌کنند

انرژی در آن زمان  دام ها بودند و از جنگل ها برای تولید گرما استفاده میشد .  ارتباطات به شکلی بود که اکثرا روستا نشین بودن و مدل زندگی حول منابع مشترک میچرخد . که به طور گروهی مدیریت و کنترل میشد . حدود 700 سال تا نزدیک سال 1500 میلادی به این شکل بود.  بعد از آن میلیون ها کشاورز تبدیل به  کارگر شدند و به ناچار باید وارد بازار می شدند . آسیاب های بادی و آب منابع انرژی شدند و اقتصاد تولیدی به اقتصاد تجاری تبدیل و همچنین تولید برای استفاده تبدیل به تولید برای مبادله شد . ارتباطات با ابداع ماشین چاپ متحول شد .

در انقلاب صنعتی دوم  منبع انرژی ذغال سنگ بود و باعث شد حمل و نقل ساده شود . راه آهن ها ایجاد شدن و ابداع تلگراف ابزار مهم ارتباطی بود . در آن دوران دنیای کسب و کار بزرگ شد .

پس از آن دوره منبع جدید انرژی نفت شد و ابزار ارتباطات ؛ تلفن .

برای کسب و کار ها نیاز به شرکت های بزرگ بود که منجر به ایجاد ساختار های متمرکز شد . این بنگاه های اقتصادی وقتی سودآور میشوند که در ابعاد بزرگ فعالیت اقتصادی انجام دهند . مثل کشف نفت . و در زمینه ارتباطات به جرات میتوان گفت اگر چیزی مثل تلفن نبود اصلا خیلی از این اتفاقات نمیافتاد .

ماتریس انرژی-ارتباطات آینده

امروزه ماتریس انرژی-ارتباطات دستخوش تغییرات اساسی و بنیادی است .

منبع انرژی ، انرژی های تجدید پذیر  و ارتباطات اینترنت است .  بستر ارتباطی به اسم اینترنت امروزه میتواند انرژی های مصرفی را برای ما مدیریت کند . اینترنت اشیاء (IOT)  از اینجا مهم و کلیدی میشود . تمامی وسایل زندگی به زودی به طور مستقیم به  اینترنت متصل خواهد شد . روند به این صورت است که هر وسیله برقی به یک سیستم یکپارچه وصل و کنترل  میشوند و مدیریت آنلاین و به صورت زنده است . هم اکنون در امریکا 37 میلیون کنتور برق  ، اطلاعات را به صورت آنلاین جمع آوری و طبقه بندی و ارسال میکنند .

به طور مثال فرض کنید توسط اینترنت اشیاء (IOT)  بخواهیم یک سیستم تولید و فروش را مدیریت کنیم . مثلا در جایی تقاضای یک محصول بالا میرود و  سیستم خیلی سریع متوجه شده  و به انبار اطلاع میدهد . اگر در انبار مرکزی هم کالایی ناموجود باشد به طور آنلاین خط تولید متوجه میشود و شروع به تولید میکند  و بخش توزیع به همین شکل . در واقع کاملا تمامی بخش ها را میتوان پیش بینی کرد و به سرعت واکنش نشان داد  . به این شکل هزینه های تولید به شدت پایین خواهد آمد . اینترنت از شبکه اطلاعات در حال تبدیل شدن به اینترنت فیزیکی است . همچنین مفهوم اینترنت انرژی قابل درک میشود  .

عاملین تغییرات بنیادی دنیا : اینترنت اشیاء (IOT) ، انرژی تجدید پذیر ، پرینتر سه بعدی  

لازم به ذکر است که این تحولات تنها به دلیل قوت گرفتن اینترنت اشیاء (IOT) نیست . اتفاقی که در برخی اصناف مثل محتوای دیجیتال رخ داده و تولید کننده و مصرف کننده یکی شده و انحصار از دست دولت ها و سازمان ها خارج شده هم به دنیای فیزیکی کشیده میشود . همانطور که ویکیپدیا جایگزین دایره المعارف شد .  پرینتر های سه بعدی  وظیفه ی این مهم را دارند . در واقع پرینتر های سه بعدی به کمک اینترنت اشیا ، کالای فیزیکی را هم مثل دنیای دیجیتال قابل ساخت و در دسترس و تولید آن را ساده کرده. به این معنا که هر کس میتواند حتی با مواد بازیافتی منزل خود وسایل مورد نیاز خود را بسازد .  آموزش رایگان به واسطه ی اینترنت هم نقش مهمی در این موضوع دارد . در دنیایی که هزینه تحصیل در یک دانشگاه معتبر مثل دانشگاه استنفورد سالی 50000 دلار است به کمک آموزش آنلاین این هزینه ها به صفر میل کرده و البته همه گیر شده . یکی از اساتید این دانشگاه اعلام کرده با آنلاین کردن دوره آموزشی خود  120 هزار نفر از سرتاسر دنیا شرکت کردند .

اینترنت اشیا  یک پل از دنیای اطلاعات به اتم ها و اجسام  زده است . ادعای نویسنده این است که تا 20 سال آینده همه اجسام به طور خودکار فعالیت های محول شده را بدون اشتباه انجام میدهند و هزینه های تولید را نزدیک به صفر میکنند. همانطور که ویکیپدیا جایگزین دایره المعارف شد گجت های هوشمند نیز راه خود را در زندگی ما باز کرده اند و مشاهده میکنیم که اینترنت اشیا امروزه در هوشمند سازی منازل به وضوح کاربردی و عملیاتی شده است .

نویسنده : پیمان حاجی مطلبی

برگرفته از کتاب : هزینه نهایی صفر Zero Marginal Cost Society نوشته ی  Jeremy Rifkin